Jednym z najczęściej powtarzających się wydatków przedsiębiorców w firmie są wydatki dotyczące samochodów osobowych, dlatego też kwestia rozliczeń podatkowych samochodów pozostaje w kręgu zainteresowań przedsiębiorców. W niniejszym artykule skupimy się na odliczeniu VAT od wydatków związanych z tymi pojazdami.
Na początek należy sprecyzować, że ustawa o VAT nakłada ograniczenia w odliczeniu podatku VAT wyłącznie w odniesieniu do samochodów osobowych, którymi zgodnie z przepisami ustawy o ruchu drogowym są pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Zatem w odniesieniu do pojazdów o DMC powyżej 3,5 tony możliwe jest odliczanie VAT w 100%.
Do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, zalicza się wydatki na:
- nabycie lub wytworzenie pojazdów oraz ich części składowych,
- wynagrodzenie płacone w związku z najem, dzierżawą oraz leasingiem (w tym czynszu inicjalnego, rat oraz wykupu),
- nabycie paliwa,
- nabycie usług naprawy, konserwacji pojazdów,
- wszelkie inne wydatki związane z ich eksploatacją i używaniem (opony itp.).
Na gruncie podatku VAT zasady odliczenia podatku są uzależnione od sposobu wykorzystania samochodu w firmie – a więc, czy jest to użytek wyłącznie firmowy, czy użytkowanie w tzw. celach mieszanych (a więc częściowo w firmie i częściowo prywatnie).
Odliczenie VAT w 50%
Ustawodawca w art. 86a ustawy o VAT przyjął założenie, że co do zasady samochody są wykorzystywane w celach mieszanych, a od wydatków związanych z takimi pojazdami podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 50% VAT naliczonego.
Odliczenie 100%
Podatnicy mogą dokonać odliczenia 100% VAT naliczonego od wydatków dotyczących pojazdów samochodowych, pod warunkiem zadeklarowania wykorzystywania samochodów wyłącznie w firmie. W tym celu wymagane jest:
- złożenie w urzędzie skarbowym informacji o pojazdach na formularzu VAT-26,
- prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu,
- wdrożenie w firmie regulaminu, zgodnie z którym wykluczone zostanie jakiekolwiek wykorzystywanie samochodów w celach prywatnych.
Prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu jest dość czasochłonne, jednak w przypadku wykorzystywania samochodu wyłącznie w celach działalności gospodarczej jest to opłacalne dla przedsiębiorcy, gdyż pozwala odliczyć VAT w całości od wydatków związanych z pojazdami w firmie. Ewidencja przebiegu powinna zawierać takie informacje jak numer rejestracyjny, datę rozpoczęcia prowadzenia ewidencji, stan licznika na ten dzień, oraz wpisy osoby kierującej pojazdem, w ramach którego określony zostanie cel wyjazdu, jego data, opis trasy a także liczba przejechanych kilometrów.
Prawo do 100% odliczenia VAT zachowują podatnicy bez obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu oraz zgłoszenia samochodu na formularzu VAT-26 do urzędu skarbowego, jeśli wydatki dotyczą samochodów przeznaczonych do sprzedaży, odsprzedaży lub oddania w odpłatne używanie, jeżeli przedmiotem działalności podatnika jest sprzedaż, odsprzedaż lub odpłatne oddanie do używania pojazdów (w najem lub leasing).
Odliczenie 100% VAT możliwe jest bez prowadzenia uciążliwej ewidencji oraz zgłoszenia do urzędu samochodu, jeszcze w jednym przypadku – w odniesieniu ro tzw. samochodów typowo roboczych. Chodzi o pojazdy, których konstrukcja uniemożliwia ich użytek w celach prywatnych. A więc samochody typu pick-up, VAN, pojazdy specjalne (ładowarka, żuraw samochodowy itp.)
Niestety praktyka pokazuje, że organy podatkowe często kwestionują odliczenie całego podatku VAT w przypadku przedsiębiorcy, który nie ma pracowników oraz posiada siedzibę działalności gospodarczej w miejscu zamieszkania. Organ przyjmuje w takiej sytuacji, że przedsiębiorca na pewno wykorzystuje pojazd również w celach prywatnych. Należy być w takim przypadku ostrożnym.
Prawo do korekty nieodliczonego VAT podczas sprzedaży
Sprzedaż samochodu podlega opodatkowaniu VAT wg stawki 23%. Z tego względu na podstawie art. 90b ustawy o VAT sprzedaż uznawana jest, jako zmiana przeznaczenia samochodu do celów związanych wyłącznie z działalnością gospodarczą. W związku z tym zgodnie z przepisami podatnicy mają możliwość dokonania korekty podatku VAT, którego nie odliczono przy nabyciu samochodu (czyli nieodliczonej części wynoszącej 50% VAT naliczonego). Okres, w którym możliwe jest dokonanie korekty wynosi 60 miesięcy liczony od miesiąca, w którym dokonano nabycia pojazdu. W przypadku pojazdu kupionego za cenę nie przekraczającą 15 tys. zł okres korekty wynosi 12 miesięcy.
Przykład:
Podatnik 15 kwietnia 2021 roku nabył za 60 tys. zł netto (VAT 13.800 zł) samochód do działalności i wykorzystuje go w celach mieszanych. W sierpniu 2021 roku Podatnik zdecydował się na sprzedaż samochodu, a więc po 4 miesiącach.
Podatnik podczas nabycia odliczył 50% VAT, a zatem 6.900 zł. Po zbyciu samochodu jest uprawniony do dokonania korekty, która wygląda następująco:
VAT niedoliczony 6 900
Ustawowy okres korekty 60
Okres użytkowania samochodu przez Podatnika 4
Okres do końca okresu korekty 56
Kwota VAT do skorygowania i odzyskania 6.900/60*56 6 440
Podatnik w złożonej deklaracji za miesiąc sierpień 2021 roku zwiększy swój podatek naliczony o kwotę 6.440 zł.
