Osoby niepełnosprawne mogą odliczyć od dochodu wydatki na sprzęt niezbędny w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych. Warunkiem jest by był to sprzęt o charakterze „indywidualnym”, co wyklucza urządzenia powszechnego użytku, przeznaczone dla wszystkich, w tym np. zakup kosiarki automatycznej czy skutera. Można natomiast odliczyć wydatki na zakup laptopa i telefonu.
Nie wystarczy, by urządzenia zakupione przez osobę niepełnosprawną pomagały jej w wykonywaniu codziennych czynności. By mieć prawo do ulgi rehabilitacyjnej, sprzęt musi mieć charakter „indywidualny”.
Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia pod warunkiem, że
- pomiędzy rodzajem nabytego sprzętu a rodzajem niepełnosprawności istnieje ścisły związek,
- zakupiony sprzęt jest wykorzystywany (używany) w rehabilitacji oraz służy przywracaniu sprawności organizmu i ułatwia wykonywanie czynności życiowych,
- cechą zakupionego sprzętu jest jego indywidualny charakter.
Kiedy sprzęt ma indywidualny charakter
Chodzi o interpretację art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy o PIT. Przepis ten stanowi, że odliczeniu mogą podlegać wydatki poniesione na zakup, naprawę lub najem indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem. Wyjątkiem jest sprzęt gospodarstwa domowego.
To oznacza, że osoba niepełnosprawna nie może odliczyć wydatków na sprzęty czy urządzenia powszechnie dostępne, wykorzystywane przez wszystkich, niezależnie od tego, czy posiadają orzeczenie o niepełnosprawności. Przepisy wprost wykluczają sprzęt gospodarstwa domowego, natomiast w przypadku innych urządzeń mogą powstać wątpliwości. W każdym przypadku należy udowodnić, że dane urządzenie jest dostosowane do rodzaju niepełnosprawności oraz jest wykorzystywane przez konkretną osobę. Argumentem za odliczeniem będzie np. wykonanie danego sprzętu na zamówienie, zgodnie z zaleceniem lekarza. W przypadku wątpliwości warto więc wystąpić z wnioskiem o interpretację indywidualną.
Kosiarka nie spełnia warunków
Urządzenia powszechnie używane nie spełniają warunków ulgi, o czym mowa w interpretacji z 26 stycznia 2024 r. (nr 0114-KDIP3-2.4011.985.2023.2.AC). Z wnioskiem wystąpiła kobieta, która od 25 lat jest osobą niepełnosprawną ruchowo, posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności wydany przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania Niepełnosprawności. Kobieta mieszka w domu z ogródkiem, w którym trzeba regularnie kosić trawnik. W 2023 roku kupiła kosiarkę automatyczną. Jest to sprzęt pracujący samodzielnie, nie wymaga obecności człowieka. Posiada wiele przydatnych funkcji, np. możliwość nadzorowania go telefonem. Jej zdaniem kosiarka posiada cechy indywidualnego sprzętu: system prostej komunikacji oraz zdalne sterowanie i nadzór nad nią z pozycji smartfona, tabletu czy laptopa.
Według kobiety to wystarczy, by dokonać odliczenia. Jednak dyrektor KIS był innego zdania. Kosiarka automatyczna niewątpliwie ułatwia wykonywanie czynności życiowych. Tym niemniej, urządzenie jest dobrem powszechnego użytku, przeznaczonym dla wszystkich osób niezależnie od tego czy są osobami niepełnosprawnymi, czy cieszącymi się dobrym zdrowiem. Dlatego też kosiarka – w sytuacji gdy nie wyróżnia się indywidualnymi cechami i nie jest w sposób szczególny przystosowane do niepełnosprawności – nie spełnia kryteriów „indywidualnego sprzętu” niezbędnego w rehabilitacji oraz ułatwiającego wykonywanie czynności życiowych, o którym mowa w art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy. Tym samym wydatek na zakup kosiarki nie uprawnia do skorzystania z omawianej ulgi – stwierdził dyrektor KIS.
Indywidualnym sprzętem nie jest skuter, co potwierdza interpretacja z 5 stycznia 2024 r. (nr 0112-KDIL2-1.4011.669.2023.2.MB). Skarbówka stwierdził, że skuter trójkołowy jest przedmiotem powszechnego użytku. Wobec braku cech indywidualnych dostosowanych do potrzeb konkretnej osoby niepełnosprawnej nie spełnia warunków do zaliczenia go do sprzętu lub urządzenia, o których mowa w art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy PIT.
Oprogramowanie laptopa ma charakter indywidualny
Fiskus zgadza się natomiast, by osoba niepełnosprawna odliczyła wydatki na zakup laptopa i telefonu, które dzięki specjalnym funkcjom mogą być wykorzystywane np. przez osobę z dużą wadą wzroku. Potwierdzeniem tego jest interpretacja z 29 września 2023 r. (nr 0111-KDSB2-2.4011.278.2023.2.AP)
– Aktualny rozwój nauki i techniki, w wyniku którego są wprowadzane na rynek nowe urządzenia i doskonalone dotychczas funkcjonujące na rynku urządzenia, powoduje, że urządzenia, które dotychczas nie były wykorzystywane w rehabilitacji, stają się również urządzeniami ułatwiającymi wykonywanie czynności życiowych osobom niepełnosprawnym. Zainstalowanie na sprzęcie oprogramowania lub aplikacji, które zmniejszają ryzyko negatywnych konsekwencji zdrowotnych, powoduje, że posiada on indywidualny charakter, związany z pana niepełnosprawnością, co również oznacza,
że posiada on cechy indywidualnego sprzętu ułatwiającego wykonywanie czynności życiowych – twierdził w interpretacji dyrektor KIS.
Warto zaznaczyć, iż wydatki na zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, należą do tzw. wydatków nielimitowanych. To oznacza, że ustawa o PIT nie przewiduje limitu kwotowego ich odliczenia. Podatnik może je odjąć od dochodu w faktycznie poniesionej wysokości, na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie. Taki dokument musi zawierać: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego towar lub usługę; rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwotę zapłaty.
Przy remoncie nie ma wymogu indywidualnego sprzętu
Nieco inne warunki muszą spełnić osoby korzystające z odliczenia wydatków na podstawie art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem ulga przysługuje na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających
z niepełnosprawności. Wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkań (budynków mieszkalnych), w przeciwieństwie do wydatków z tytułu zakupu sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych nie muszą mieć indywidualnego charakteru. Istotne jest jedynie czy wydatki te są podyktowane potrzebami osoby niepełnosprawnej związanymi z tą niepełnosprawnością.
Fiskus od dawna zgadza się, że odliczeniu podlegają wydatki poniesione na dostosowanie mieszkania do potrzeb danej osoby. Nie ma jednak warunku, by konkretne sprzęty czy urządzenia użyte na potrzeby remontu miały charakter indywidualny.
Możliwe jest np. odliczenie zakupu nowego pieca CO, co potwierdza m.in. interpretacja z 10 maja 2019 r. (nr 0115-KDIT2-2.4011.100.2019.1.MU). Dyrektor KIS wyjaśnił, że przepisy podatkowe nie definiują tych pojęć. Zgodnie z językowym znaczeniem „adaptacja” to przystosowanie do innego użytku, np. przeróbka budynku. „Wyposażenie” to urządzenia potrzebne do prawidłowego funkcjonowania. Stwierdził, że skoro wydatki na zakup kotła CO są związane z potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności, to można je uznać za poniesione na adaptację i wyposażenie budynku mieszkalnego, o których mowa w art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o PIT. Właściwie udokumentowane podlegają odliczeniu od dochodu – uznał dyrektor KIS. Można je uwzględnić w zeznaniu składanym za ten rok, w którym były poniesione.
Zgodnie z interpretacją z 23 stycznia 202 4. (nr 0112-KDIL2-1.4011.822.2023.2.KP) odliczyć można też wydatki na remont łazienki i WC, który będzie dotyczył wymiany wanny na kabinę prysznicową bez brodzika. Chodzi o zakup m.in: kabiny prysznicowej, płytek, baterii i koszty robocizny.
