Co do zasady, podatnik odpowiada za podatki całym swoim majątkiem, bez żadnych ograniczeń kwotowych. Odpowiedzialność podatnika za charakter osobisty nieograniczony.
Natomiast osoba pozostająca w związku małżeńskim, a mająca zaległości podatkowe ryzykuje, że urząd skarbowy zajmie nie tylko jej majątek osobisty, ale także zgromadzony wspólnie z małżonkiem. Intercyza, separacja czy rozwód nie zawsze chronią przed odpowiedzialnością za podatki niezapłacone przez współmałżonka. Dowiedz się więcej z naszego artykułu !
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DŁUGI PODATKOWE MAŁŻONKA
Stosownie do art. 29 § 1 w związku z art. 26 ustawy Ordynacja podatkowa: w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność podatnika za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.
Oznacza to zatem, że odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe osoby pozostającej
w związku małżeńskim obejmuje cały majątek podatnika, zarówno majątek odrębny,
jak i wspólny – podatnika i jego współmałżonka.
Równolegle oznacza to, że odpowiedzialność małżonka podatnika – za podatki współmałżonka – obejmuje majątek wspólny podatnika i jego małżonka. Małżonek podatnika ponosi zatem majątkowe konsekwencje zaległości podatkowych swojego współmałżonka. Ponosi konsekwencje z majątku wspólnego, ale co równie istotne, odpowiedzialność ta nie obejmuje majątku odrębnego małżonka podatnika
Odpowiedzialność małżonka podatnika powstaje z mocy prawa, bez wydawania jakichkolwiek decyzji przez organ podatkowy.
W przypadku odpowiedzialności małżonka podatnika podmiotem odpowiedzialnym pozostaje nadal podatnik, a nie małżonek podatnika (małżonek podatnika nie może być traktowany jak podatnik) i organ podatkowy oraz wierzyciel domaga się zapłaty należnego podatku od podatnika, a nie od małżonka podatnika, sięgając do majątku odrębnego podatnika i majątku wspólnego podatnika i jego małżonka.
Odpowiedzialność z majątku wspólnego podatnika i jego małżonka dotyczy małżeństwa, które pozostaje we wspólności majątkowej małżeńskiej. Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Jeśli więc jeden z małżonków popadnie w długi podatkowe, fiskus zainteresuje się nie tylko jego finansami ale weźmie też pod lupę tzw. majątek wspólny zgromadzony w trakcie trwania małżeństwa, do którego należą w szczególności:
- pobrane wynagrodzenie za pracę,
- dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z nich.
Wolny od zajęcia jest tzw. majątek osobisty współmałżonka, do którego należą m.in.
- rzeczy i prawa nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego,
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca wyraźnie zastrzegł, że mają one wchodzić do majątku wspólnego małżonków,
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia.
ROZWÓD
Od odpowiedzialności za zaległe podatki nie uchroni w pewnych sytuacjach nawet rozwód. Zgodnie bowiem z art. 110 Ordynacji podatkowej, rozwiedziony małżonek odpowiada za zaległości podatkowe byłego małżonka powstałe w czasie trwania wspólności majątkowej solidarnie całym swoim majątkiem, z tym że tylko do wysokości wartości udziału przypadającego mu w majątku wspólnym. Eksmałżonek nie będzie więc odpowiadał za wszystkie zaległości, tylko za te, które powstały w czasie trwania wspólności majątkowej.
Warto wspomnieć, że organ podatkowy ma prawo dochodzić zapłaty zobowiązania od rozwiedzionego małżonka nawet wówczas, gdy ten jeszcze faktycznie nie otrzymał żadnej złotówki z podzielonego majątku wspólnego. Co więcej, fiskus ma aż pięć lat na obciążenie zaległościami podatkowymi eksmałżonka.
ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA MAŁŻEŃSKA
Wspólność majątkowa może być wyłączona lub ograniczona małżeńską umową majątkową tzw. intercyzą. Choć przez niektórych intercyza wciąż postrzegana jest jako oznaka braku zaufania, która ma za zadanie zabezpieczyć majątek bogatszego małżonka (na wypadek niewierności tego drugiego) – to jednak w rzeczywistości stanowi ona najlepszą ochronę majątków małżonków zwłaszcza, gdy jeden z nich prowadzi biznes.
Zawarcie intercyzy automatycznie ogranicza odpowiedzialność z majątku wspólnego za przyszłe długi podatkowe współmałżonka i jest niezależna od poinformowania o tym fakcie organu podatkowego.
Od tych przepisów istnieje jeden wyjątek – jeśli po podpisaniu intercyzy żona pomagała mężowi przy prowadzeniu działalności (lub na odwrót) – za zobowiązania publicznoprawne odpowiadają solidarnie, o czym mowa w art. 111 Ordynacji podatkowej. Co jednak istotne – dla ustalenia odpowiedzialności drugiego małżonka konieczne jest przeprowadzenie odpowiedniego postępowania i wydanie decyzji o jego odpowiedzialności. Nie jest to zatem odpowiedzialność wynikająca wprost z mocy prawa.
Z podatkowego punktu widzenia jedynym minusem intercyzy jest brak możliwości wspólnego rozliczenia PIT. Z tego przywileju mogą bowiem skorzystać tylko osoby objęte wspólnością majątkową przez cały rok podatkowy. Dla małżeństw posiadających dużą dysproporcję w zarobkach może być to istotny aspekt pod względem ewentualnych korzyści podatkowych.
